Mô hình tài chính được biết đến là một loại kế hoạch tài chính cụ thể. Về mặt bản chất, doanh nghiệp sẽ sử dụng mô hình tài chính như là một công cụ phản ánh kế hoạch tài chính thông qua việc tính toán, đo lường cũng như là định lượng.
Kết quả ở đây sẽ là giám đốc tài chính cùng các lãnh đạo doanh nghiệp có thể thực hiện đo lường kết quả hoạt động so với các tiêu chuẩn đề ra,từ đó lựa chọn được các quyết định/ chính sách nhằm mang lại hiệu quả kinh tế cao, cũng như tính toán dự đoán kết quả tương lai để tránh những rủi ro kinh doanh không đáng có.
Processed with VSCO with hb2 preset
Định nghĩa và ý nghĩa của mô hình tài chính
Một mô hình tài chính là một bảng tổng hợp kết quả hoạt động của doanh nghiệp cùng với những yếu tố đầu vào và các giả định cụ thể, nhằm giúp doanh nghiệp dự đoán chính xác kết quả hoạt động tài chính trong tương lai.
Hay nói cách khác, bằng việc sử dụng phương pháp định lượng, mô hình tài chính này giúp công ty tính toán được cụ thể các kết quả tài chính của một quyết định hoặc là chính sách dự định được đưa ra.
Ví dụ như có nên đầu tư vào Dự án A/ Sản phẩm B? Hay nên thuê hay đi mua Tài sản C?… Các kỹ năng và lĩnh vực được dùng để xây dựng mô hình tài chính bao gồm: kiến thức về hoạt động của doanh nghiệp, nghiệp vụ kế toán, tài chính doanh nghiệp và các kỹ thuật về hàm tài chính cũng như bảng tính excel.
Mô hình là sự kết hợp của các kỹ năng ở trên để phân tích kết quả hoạt động doanh nghiệp rồi từ đó phân tích cách mà một doanh nghiệp phản ứng lại với những tình huống hoặc sự kiện kinh tế khác nhau.
Ví dụ như tác động của việc tăng lãi suất cho vay hoặc giảm tỷ giá đến các hoạt động của doanh nghiệp?
Nên thực hiện dự án theo tỷ lệ (vốn góp:vốn vay) là 30:70 hay 40:60?
Giới thiệu 2 loại mô hình tài chính cơ bản Một mô hình tài chính sẽ đưa ra những biểu diễn toán học (ví dụ như thông qua những công thức trong Excel) dựa trên các biến đầu vào của mô hình. Những biến đầu vào này là các yếu tố đầu vào hay là các giả định về: dòng tiền, kế hoạch đầu tư, kế hoạch khấu hao, kế hoạch vay vốn và trả nợ, mức độ hàng tồn kho, tỷ lệ lạm phát, lãi suất cho vay, tỷ giá v.v.
Các biến đầu vào này được dùng trong mô hình để tính toán ra những kết quả đầu ra, đồng thời cũng để đánh giá mức độ tác động của chính nó lên những kết quả này. Điều này sẽ cho phép công ty thực hiện việc định lượng hoặc mô hình hóa về quyết định của mình trong những chính sách và quyết định sắp tới, đồng thời dự báo các nghĩa vụ và quyền lợi tài chính mà nó sắp thực hiện; cũng như đánh giá được yêu cầu được đặt ra do các nhà đầu tư hoặc là người cho vay của doanh nghiệp.
Một ví dụ như mô hình tài chính là bảng ngân sách tiền mặt với mô hình sẽ thể hiện số dư đầu của tài khoản tiền.Tiếp theo đó phản ánh biến động dòng tiền ra hay vào trong kỳ và kết quả nhận được sẽ là số dư cuối của tài khoản. Mô hình tài chính có những dạng khác nhau và đa dạng tùy thuộc vào mục đích dùng và đặc điểm của các yếu tố sử dụng trong mô hình.
Trong bài viết này, với mục đích giới thiệu cũng như trong phạm vi đánh giá tổng quan, sẽ giới thiệu cho bạn về 2 loại cơ bản nhất của mô hình tài chính.
Mô hình 3 báo cáo – The 3 statement model
Đây là mô hình cơ bản dựa trên việc xây dựng các khối, các khối cụ thể là 3 báo cáo tài chính (báo cáo thu nhập, bảng cân đối kế toán và báo cáo dòng tiền). Mô hình sẽ kêt nối 3 báo cáo bằng các công thức trong Excel để tạo nên một mô hình tài chính với tất cả các thành phần liên kết với nhau, mà kết quả cuối cùng là người dùng nhận biết được biến động của các thành phần nói riêng và biến động của cả doanh nghiệp nói chung. Như vậy, khi mỗi thành phần thay đổi, ta có thể thấy được cả mô hình thay đổi như thế nào và từ đó nhìn được kết quả của sự thay đổi này. Việc xây dựng mô hình như này đòi hỏi người lập mô hình cần có kiến thức và kỹ năng về tương quan giữa tất cả các tài khoản kế toán, tài chính và kỹ năng Excel.
Mô hình chiết khấu dòng tiền – The Discounted cash flow DCF Model
Đây là mô hình được phát triển dựa trên mô hình 3 báo cáo (báo cáo thu nhập, bảng cân đối kế toán và báo cáo dòng tiền), nhưng mục đích cụ thể là nhằm tập trung vào phân tích dòng tiền để có thể tính toán giá trị doanh nghiệp. Dòng tiền ở mô hình này sẽ giúp phản ánh tính chất thời gian khi dùng công cụ chiết khấu về hiện tại (Discounted cash flow – DCF) để thực hiện tính toán Giá trị hiện tại ròng (Net Present Value – NPV) của doanh nghiệp cùng Tỷ suất hoàn vốn nội bộ (Internal Interest Rate – IRR) của khoản đầu tư với dòng tiền không định kỳ hoặc là dòng tiền định kỳ. Từ đó xác định được hiệu quả quyết định đầu tư.
Để có thể thực hiện điều đó, mô hình DCF sẽ phải đánh giá dòng tiền từ mô hình 3 báo cáo, rồi thông qua việc thực hiện điều chỉnh hoặc chiết khấu các dòng tiền tương lai này. Cụ thể là ta dùng chức năng XNPV trong Excel để thực hiện chiết khấu dòng tiền về hiện tại cùng với tỷ suất chiết khấu là Chi phí sử dụng vốn trung bình (Weighted Average Cost of Capital – WACC) của doanh nghiệp.
Mục tiêu chính của một mô hình tài chính
Một mô hình tài chính có tác dụng đánh giá rồi từ đó chỉ ra kết quả hoạt động của doanh nghiệp, mục tiêu chính của mô hình tài chính là tái tạo lại gần như chính xác các hoạt động thực tế của một doanh nghiệp. Khi đã xác định được các yếu tố/giả định đầu vào phản ánh hoạt động doanh nghiệp hoặc chính là những biến đầu vào của mô hình tài chính, các nhà phân tích tài chính lúc này có thể mô hình hóa những tác động tài chính của các biến này trong mô hình.
Từ đó các quyết định của doanh nghiệp sẽ được định lượng hóa. Điều này thực hiện thông qua việc kiểm chứng yếu tố/giả định để thực hiện phân tích tác động của chúng với kết quả tài chính của doanh nghiệp trong tương lai.
Một vài giả định được mô hình tài chính kiểm chứng bao gồm: tỷ lệ tăng trưởng, tỷ suất biên lợi nhuận, những dòng sản phẩm các phân đoạn/khu vực sản xuất riêng lẻ cùng với việc tái câp vốn.
Vì sẽ có nhiều thể loại mô hình tài chính, nên ta cần xác định được mục đích hoặc là “mục tiêu” của việc tạo mô hình đó để có được lựa chọn phù hợp.
Hay nói cách khác, để thực sự tạo ra được một mô hình hữu ích trong việc đánh giá quyết định định lượng trong tương lai, thì ngay từ đầu công ty cần phải xác định rõ ràng lý do nào và yếu tố gì mà họ muốn đo lường liên quan tới kết quả hoạt động của công ty.
Một khi đã xác định được những yếu tố trên, thì một công ty có thể thiết kế rồi thực hiện xây dựng chức năng phù hợp của mô hình đó để tính toán được các kết quả cần thiết.